Feliks Dzierżyński: 
Numer dokumentu: 50.
Projekt instrukcji WCzK o przeprowadzaniu przeszukiwań i aresztowań [1]
[nie wcześniej niż marzec 1918]
Instrukcja dla przeprowadzających przeszukanie i notatka o wtargnięciu do prywatnych mieszkań i przetrzymywaniu pod strażą
Wtargnięcie uzbrojonych ludzi do prywatnego mieszkania i uwięzienie niewinnych ludzi jest złem, do którego w obecnym czasie trzeba się jeszcze uciekać, aby zatryumfowało dobro i prawda. Należy jednak zawsze pamiętać, że to jest złe, że nasze zadanie polega na tym, aby, wykorzystując to zło, wyeliminować potrzebę uciekania się do tej metody w przyszłości. Więc niech wszyscy ci, którym polecono przeprowadzić rewizję, aby pozbawić człowieka wolności, i trzymać go w więzieniu, to ostrożnie, będą wobec niego o wiele bardziej uprzejmi niż nawet wobec bliskiego człowieka, pamiętając, że pozbawiony wolności nie może się bronić i to, że znajduje się on w naszej władzy. Każdy musi pamiętać, że jest on przedstawicielem rządu radzieckiego robotników i chłopów, i że każdy jego wrzask,wulgarność, bezwstyd, nieuprzejmość – to piętno, które kładzie się na tej władzy.
Instrukcja dla przeprowadzającychprzesłuchanie i śledztwo
1. Broń wyjmuje się tylko w przypadku, jeśli grozi niebezpieczeństwo.
2.Traktowanie więźniów i ich rodzin powinno być najbardziej uprzejme, żadne moralizowanie i wrzaski nie są dopuszczalne.
3. Odpowiedzialność za rewizję i zachowanie spada na wszystkich z oddziału.
4.Groźby rewolwerem i w ogóle jakąkolwiek bronią niedopuszczalne.
Winni naruszenia tej instrukcji będą podlegać aresztowi do trzech miesięcy, usunięciu z Komisji i wypędzeniu z Moskwy.
Archiwum Historyczne. 1958.Numer 1. S. 5-6.
1 W końcu lutego z 1918 r. F. E. Dzierżyński dowiedział się, że jeden z pracowników WCZK pozwolił sobie na grubiańskie traktowanie aresztantów. Przewodniczący WCZK osobiście przeprowadził dochodzenie w tej sprawie. Na protokole przesłuchania z 11 marca jest jego uwaga: « Komisja rozpatrzyła i postanowiła udzielić winnemu najbardziej energicznego napomnienia i na przyszłość oddawać pod sąd każdego, kto pozwoli sobie dotknąć aresztanta. F. E. Dzierżyński » (CA FSB Rosji. F. 1. Op.2. D. 12. L. 27).
Ф.Э. ДЗЕРЖИНСКИЙ — ПРЕДСЕДАТЕЛЬ ВЧК—ОГПУ. 1917–1926
1918 год [Док. №№ 21–148]
Документ № 50
Проект инструкции ВЧК опроизводстве обысков и арестов 1
[Не ранее марта 1918 г.]
Инструкция для производящих обыск
и записка о вторжении в частные квартиры и содержании под стражей
Вторжение вооруженных людей на частную квартиру и лишение свободы повинныхлюдей есть зло, к которому и в настоящее время необходимо еще прибегать, чтобывосторжествовало добро и правда. Но всегда нужно помнить, что это зло, что нашазадача, пользуясь этим злом, искоренить необходимость прибегать к этомусредству в будущем. А потому пусть все те, которым поручено произвести обыск,лишить человека свободы и держать его в тюрьме, относятся бережно к людям,арестуемым и обыскиваемым, пусть будут с ними гораздо вежливее, чем даже сблизким человеком, помня, что лишенный свободы не может защищаться и что он внашей власти. Каждый должен помнить, что он представитель Советской властирабочих и крестьян и что всякий его окрик, грубость, нескромность, невежливость— пятно, которое ложится на эту власть.
Инструкция для производящих обыск и дознание
1. Оружие вынимается только в случае, если угрожает опасность.
2. Обращение с арестованными и семьями их должно быть самое вежливое,никакие нравоучения и окрики недопустимы.
3. Ответственность за обыск и поведение падает на всех из наряда.
4. Угрозы револьвером и вообще каким бы то ни было оружием недопустимы.
Виновные в нарушении данной инструкции подвергаются аресту до трех месяцев,удалению из Комиссии и высылке из Москвы.
Исторический архив. 1958. № 1. С.5–6.
1 В конце февраля 1918 г. Ф.Э. Дзержинскому стало известно, что один из сотрудников ВЧКдопустил грубое обращение с арестованными. Председатель ВЧК личнопровел расследование по этому делу. На протоколе допроса от 11 марта имеется его помета: «Комиссиярассмотрела и решила сделать самое энергичное внушение виновными в будущем предавать суду всякого позволившего дотронуться до арестованного. Ф.Э. Дзержинский» (ЦА ФСБ России. Ф. 1. Оп. 2. Д. 12. Л. 27).
Link: http://www.alexanderyakovlev.org/fond/issues-doc/1018163
Dawid Jakubowski