Wincenty Danek

Urodził się 8 października 1907 w Krzeszowicach lub w Sierszy, a zmarł 17 sierpnia 1976 w Krakowie. Profesor, polski polonista, pedagog, historyk literatury, działacz komunistyczny.

W okresie II wojny świat owej współorganizator tajnego nauczania w okolicach Krzeszowic, rektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie (1956–1972), od 1960 redaktor naczelny „Ruchu Literackiego”, w 1975 przewodniczący rady naukowej Instytutu Badań Literackich PAN. Badacz życia i twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego (m.in. monografia „Józef Ignacy Kraszewski. Zarys biografii”, „Powieści historyczne Kraszewskiego”, „Matejko i Kraszewski. Dwie koncepcje dziejów Polski”) oraz Adolfa Dygasińskiego (wydał m.in. jego „Pisma pedagogiczne”).

Ojciec Wincentego Danka – Władysław, pracował jako urzędnik w kopalni w Sierszy; matka, Paulina z domu Bogacka prowadziła dom. Do szkoły w Sierszy zaczął uczęszczać w 1913 roku. W 1918 r. został uczniem Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Krakowie. Maturę zdał w 1926 roku. Studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego rozpoczął w 1926, ukończył je w 1930. Dodatkowo zapisał się na studium pedagogiczne. Następnie rozpoczął służbę wojskową w Krakowie. W latach 30. XX w. należał do Związku Nauczycielstwa Polskiego.

Lewicowe przekonania (bliskie PPS), spowodowały, że nie znalazł zatrudnienia w szkołach państwowych. W latach 1931–1939 pracował w gimnazjach prywatnych w Kolbuszowej, Krakowie i Toruniu. W 1934, wraz z obroną pracy doktorskiej, przystąpił do egzaminu nauczycielskiego, upoważniającego do nauczania języka polskiego i łaciny. W czasie II wojny światowej pracował jako urzędnik w kamieniołomach w Miękini, a także w niemieckim Urzędzie Pracy (Arbeitsamt) w Krzeszowicach przy pracach kancelaryjnych. W 1942 nawiązał kontakt z konspiracyjną komórką PPR. W grudniu 1944 został aresztowany podczas pisemnej matury i uwięziony.

Po zakończeniu II wojny światowej organizował gimnazjum w Krzeszowicach. Został też aktywistą komunistycznej organizacji młodzieżowej Związek Walki Młodych, a w lutym 1945 roku objął w nim funkcję kierowniczą. W marcu 1946 roku został członkiem Komitetu Miejskiego PPR w Krzeszowicach, z ramienia PPR był przewodniczącym tamtejszej Miejskiej Rady Narodowej. Jako zaufany działacz PPR był przewodniczącym krzeszowickiej Obwodowej Komisji Wyborczej. Do 1947 roku pracował w Krzeszowicach w szkole średniej, organizując w niej struktury ZWM.

W roku 1947 dzięki rekomendacji partii komunistycznej mianowano go dyrektorem Gimnazjum i Liceum im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie, a w roku 1948 naczelnikiem wydziału szkół średnich i kuratorem okręgu szkolnego. Po usunięciu z urzędu rozpoczął w roku 1951 pracę w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. Pełnił też funkcję przewodniczącego Komisji Egzaminacyjnej do spraw egzaminu państwowego z zakresu samokształcenia ideologicznego.

Był twórcą Studium Zaocznego dla Pracujących. W roku 1952 został dziekanem Wydziału Zaocznego, zaś praca Poglądy pedagogiczne Adolfa Dygasińskiego pozwoliła mu na uzyskanie w 1954 roku tytułu docenta. W roku 1956 jako zasłużony działacz partyjny został wybrany rektorem WSP.

Jako zdeklarowany ateista współuczestniczył w przejmowaniu przez państwo kościelnych szkół i zakładów wychowawczych, a także przyczyniał się do usuwania z palcówek oświatowych duchownych, którzy pracowali w nich jako katecheci. We wrześniu 1950 roku został kierownikiem Wydziału Oświaty Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie.

Zarówno w Kuratorium, jak i w Wydziale Oświaty był aktywnym członkiem Podstawowej Organizacji Partyjnej PZPR. Nie zgodził się na zwrot lokali należących do sióstr urszulanek, zabranych im przez państwo w okresie stalinizmu. Jednocześnie wymusił na KW PZPR decyzję o zaborze części budynku Seminarium Duchowego. W 1957 roku został członkiem Komisji Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego do spraw dydaktyki na studiach zaocznych. Zgodnie ze stanowiskiem Komitetu Uczelnianego PZPR, w 1959 r. ponownie został rektorem WSP.

W reakcji na list biskupów polskich do biskupów niemieckich angażował się w organizację masówek potępiających polski Episkopat. Sprzeciwiał się również udziałowi studentów WSP w pielgrzymce do Częstochowy z okazji milenium chrztu Polski. W 1967 roku został za zgodą władz PRL członkiem Komisji do Spraw Kształcenia Nauczycieli w Radzie Głównej Szkolnictwa Wyższego.

Po złożeniu urzędu rektora w 1972 roku był dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej, kierownikiem Katedry Metodyki Nauczania, przewodniczącym RN Instytutu Badań Literackich w Warszawie oraz redaktorem naczelnym „Ruchu Literackiego”. Wchodził w skład komitetów wydawniczych dzieł Kraszewskiego w Ludowej Spółdzielni Wydawniczej i w Wydawnictwie Literackim.

Zmarł w 1976 roku i został pochowany 22 sierpnia tegoż roku na krzeszowickim cmentarzu. Na fasadzie krzeszowickiego budynku, dawnego Uzdrowiskowego Domu Gościnnego (obecnie siedziby Liceum Ogólnokształcącego), w 1987 roku wmurowano tablicę pamiątkową poświęconą Wincentowi Dankowi jako m.in. założycielowi tego liceum.