Pomnik Iwana Czerniachowskiego w Pieniężnie

 

Adres: Droga Wojewódzka 507, Pieniężno

Pomnik powstał na początku lat 70. XX wieku dla upamiętnienia radzieckiego dowódcy wojskowego gen. Iwana Daniłowicza Czerniachowskiego w pobliżu miejsca, gdzie został on śmiertelnie ranny podczas operacji wschodniopruskiej w lutym 1945 roku.

31 stycznia 2014 władze gminne z poparciem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa postanowiły go zburzyć, co wywołało protesty Ambasady Federacji Rosyjskiej w Warszawie, rosyjskiego MSZ i mniejszości rosyjskiej, mieszkającej w Polsce. W obronie pomnika pikietowało również w Moskwie kilkanaście osób przed Ambasadą RP. W lutym 2014 roku grupa Rosjan samowolnie odnowiła pomnik, a 18 lutego pod pomnikiem odbyła się uroczystość upamiętnienia 69. rocznicy śmierci gen. Iwana Czerniachowskiego zorganizowana przez Rosjan. W maju 2014 roku pomnik został zdewastowany przez nieznanych sprawców, którzy namalowali na monumencie czerwoną farbą Znak Polski Walczącej i napis Precz z komuną. W tym samym okresie pod pomnikiem pikietowali również członkowie stowarzyszenia Solidarni 2010, żądając jego usunięcia. Inicjatywę likwidacji lub przeniesienia pomnika poparł także prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński. W 2015 roku burmistrz Pieniężna – Kazimierz Kiejdo wystąpił do starostwa powiatowego w Braniewie z wnioskiem o rozbiórkę pomnika zgodnie z uchwałą rady miejskiej w Pieniężnie ze stycznia 2014 roku. Wniosek poparło również Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Rada Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa. 15 czerwca 2015 roku starosta braniewski Leszek Dziąg wydał zgodę na rozbiórkę pomnika. Decyzję starosty skrytykowało między innymi rosyjskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych, ambasada Federacji Rosyjskiej w RP oraz przewodniczący rosyjskiej Dumy Państwowej Siergiej Naryszkin. Rozbiórkę pomnika rozpoczęto 17 września 2015 roku, a samego skucia medalionu z podobizną gen. Czerniachowskiego dokonał Władysław Kałudziński.

Medalion z popiersiem zdeponowano w gminnym magazynie. W kwietniu 2016 r. medalion przekazano dyrektorowi Biura Edukacji Publicznej IPN-u Andrzejowi Zawistowskiemu. Według burmistrza Pieniężna Kazimierza Kiejdo, początkowo zainteresowanie przejęciem popiersia Czerniachowskiego wyrażali przedstawiciele władz obwodowych, instytucji i osoby prywatne z różnych części Rosji, w tym Rosyjskie Towarzystwo Wojskowo-Historyczne. Jednak ostatecznie telefoniczne negocjacje z gminą podjął jedynie przedsiębiorca rolny z Magnitogorska w obwodzie czelabińskim Aleksiej Garajew. Władze Pieniężna zgodziły się przekazać przedsiębiorcy z Magnitogorska na Uralu popiersie zdemontowane z pomnika sowieckiego generała Iwana Czerniachowskiego. Wcześniej przejęcie obiektu proponowano ambasadzie rosyjskiej, która nie odpowiedziała na tę ofertę. Jak informuje rozgłośnia Echo Moskwy zdemontowany w Polsce monument znajdzie miejsce w muzeum na Uralu.


Iwan Daniłowicz Czerniachowski (ros. Иван Данилович Черняховский, ur. 29 czerwca 1906 we wsi Oksanino, zm. 18 lutego 1945 w okolicach Melzaka) – radziecki dowódca wojskowy, generał armii, najmłodszy generał Armii Czerwonej, dowódca wyższych związków operacyjnych, dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego (1943, 1944).

Urodził się 29 czerwca 1906 we wsi Oksanino w okolicach Humania na Ukrainie, w rodzinie kolejarskiej. Przed wstąpieniem do wojska pracował na kolei jako robotnik. W 1924 wstąpił do Armii Czerwonej. W 1928 ukończył Szkołę Oficerów Artylerii w Kijowie, a w 1936 Akademię Wojsk Pancernych i Zmotoryzowanych.

W latach 1928–1931 służył na stanowiskach dowódczych w jednostkach artylerii, a w 1938–1941 w oddziałach pancernych rozmieszczonych w Kijowskim i Białoruskim Okręgu Wojskowym. W marcu 1941 został dowódcą 28 Dywizji Pancernej w Nadbałtyckim Okręgu Wojskowym, a następnie 241 Dywizji Strzeleckiej na Froncie Północno-Zachodnim. Podczas walk wyróżnił się sprawnym dowodzeniem i od czerwca 1942 został mianowany dowódcą 18 Korpusu Pancernego na Froncie Woroneskim.

Od lipca 1942 do kwietnia 1944 dowodził 60 Armią, z którą walczył m.in. w składzie Frontu Woroneskiego w bitwie na Łuku Kurskim i podczas forsowania Dniepru. 14 lutego 1943 został awansowany na stopień generała porucznika. Dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 17 października 1943, za forsowanie Dniepru został uhonorowany tytułem Bohatera Związku Radzieckiego. Po przemianowaniu Frontu Woroneskiego na 1 Front Ukraiński walczył na Ukrainie.

Od 15 kwietnia 1944 dowodził Frontem Zachodnim, a od 24 kwietnia 3 Frontem Białoruskim. Pod jego dowództwem front uzyskał znaczące sukcesy, takie jak okrążenie na wschód od Mińska ponad 100 tys. żołnierzy niemieckich. Dowodził operacją wileńską i kowieńską, w wyniku których Niemcy zostali wyparci z Litwy i północno-zachodniej Białorusi oraz uzyskano przyczółki na lewym brzegu Niemna. 29 lipca 1944 – za udział w tych operacjach – został ponownie wyróżniony tytułem Bohatera Związku Radzieckiego.

W styczniu 1945 na czele 3 Frontu Białoruskiego brał udział w operacji wschodniopruskiej, przełamując niemiecką obronę w północnej części Prus Wschodnich. Wraz z 2 Frontem Białoruskim odciął od sił głównych zgrupowania niemieckie w Sambii, Królewcu i na wybrzeżu Zalewu Wiślanego. Zmarł raniony odłamkiem artyleryjskim podczas wizyty na linii frontu w okolicach Melzaka (ob. Pieniężno w woj. warmińsko-mazurskim).

Został pochowany na jednym z centralnych placów Wilna. Po odzyskaniu niepodległości przez Litwę, w latach 90. XX wieku, jego ciało przeniesiono do Moskwy i pochowano na Cmentarzu Nowodziewiczym.

Autor motywu: Anders Noren.

Up ↑

%d blogerów lubi to: