Lata 1896-1918

W latach 1901-1902 miał miejsce strajk uczniów we Wrześni (znany jako strajk dzieci wrzesińskich) przeciwko germanizacji szkół, modlitwie i nauce religii w języku niemieckim  oraz przeciwko biciu dzieci przez pruskie władze. W ten strajk zaangażowali się Róża Luksemburg i Marcin Kasprzak, którzy walczyli przeciwko germanizacji i przeciwko Hakacie.

27 kwietnia 1904 r. – Marcin Kasprzak wraz z Benedyktem Gurcmanem bronił nielegalnej drukarni SDKPiL, zabijając strzałami z rewolweru 4 żandarmów. 2 listopada 1904 został skazany na karę śmierci. Wyrok wywołał masową akcję protestów domagających się zmianę wyroku na dożywocie, a wśród protestujących czołową postacią był Stefan Aleksander Okrzeja.

8 września 1904 r. – Powieszono Marcina Kasprzaka na stokach Cytadeli Warszawskiej.

1904 r. – Krwawa demonstracja, zorganizowana przez PPS, przeciw brance na Placu Grzybowskim w Warszawie.

22 stycznia 1905 r. – (wg kalendarza juliańskiego 9 stycznia) Krwawa Niedziela w Petersburgu, która dała początek rewolucji burżuazyjno-demokratycznej, wymierzonej przeciwko caratowi.

26 marca 1905 r. – Zamach na oberpolicmajstra Warszawy Nelkena z udziałem bojownika PPS-u Stefana Okrzei.

1 maja 1905 r. – 20-tysięczna demonstracja majowa SDKPiL w Warszawie, która została krwawo rozgromiona przez policję carską (37 zabitych i 26 rannych).

22 czerwca 1905 r. – Wybuch powstania proletariackiego w Łodzi. Robotnicy walczyli na ponad 100 barykadach z carską piechotą i konnymi kozakami. Powstanie łódzkie upadło dwa dni później, a władze carskie ogłosiły stan wojenny. Zginęło ponad 160 osób.

10 października 1906 r. – Wskutek wyroku łódzkiego sądu polowego stracono 5 robotników z czerwcowego powstania z 1905 r. na znak protestu zastrajkowało ok. 67 tysięcy robotników we wszystkich fabrykach w Łodzi.

8 marca 1908 r. – Na ulicach Nowego Jorku odbył się marsz 15 tysięcy pracownic zakładów odzieżowych, domagając się praw politycznych i ekonomicznych dla kobiet.

Na przełomie 1909 i 1910 r. zimą imigrantki i pracownice zakładów odzieżowych podjęły strajk przeciwko wyzyskującym je właścicielom fabryk.

1910 r. – Międzynarodówka Socjalistyczna w Kopenhadze ustanowiła na wniosek Klary Zetkin obchodzony na całym świecie Dzień Kobiet, który służyć miał krzewieniu idei praw oraz budowaniu społecznego wsparcia dla powszechnych praw wyborczych dla kobiet. W konferencji udział wzięło ponad 100 uczestniczek z 17 krajów, w tym trzy kobiety po raz pierwszy wybrane do Parlamentu Finlandii. Ustanowienie Dnia Kobiet zostało przyjęte w drodze anonimowego głosowania, bez ustalania dokładnej daty jego obchodów.

5-8 września 1915 r. – Obrady Międzynarodowej Konferencji Socjalistycznej w Zimmerwaldzie, której głównym celem była kwestia taktyki organizacji robotniczych na czas Wielkiej Wojny i walki o pokój. W czasie sesji na tej konferencji doszło do polaryzacji światopoglądowej uczestników rozmów skupionych wokół Roberta Grimma („umiarkowani”) oraz Włodzimierza Lenina („radykałowie”). Grupy rewolucyjne spotkały się na kolejnej konferencji w kwietniu w 1916 r. w Kientalu, która stała się zalążkiem rodzących się późniejszych partii komunistycznych.

7 października 1917 r. – (w kalendarzu juliańskim 25 października) Początek Wielkiej Rewolucji Socjalistycznej w Rosji, w której klasa robotnicza, na czele z partią bolszewicką, w sojuszu z biedotą chłopską i przy poparciu żołnierzy i marynarzy obaliła władzę burżuazji, ustanowiła władzę Rad, przekazała obszarniczą ziemię chłopstwu, wywłaszczyła kapitalistów i wywalczyła pokój, uzyskując niezbędny okres wytchnienia i stwarzając w ten sposób warunki dla rozwoju budownictwa socjalistycznego. Rewolucja uznała też prawa narodu polskiego do niepodległego bytu.

3 listopada 1918 r. – Wybuchł bunt marynarzy niemieckich z bazy Kilonii, początek rewolucji niemieckiej. Seria masowych buntów i rewolt marynarskich i żołnierskich z wsparciem różnych grup rewolucyjnych socjalistów, a zwłaszcza Związku Spartakusa. 5-7 listopada rząd niemiecki stracił kontrolę nad portami i miastami Lubeką, Bremą, Hamburgiem i wieloma innymi.

7 listopada 1918 r. – Powstanie Tymczasowego Rządu Ludowego pod kierownictwem Ignacego Daszyńskiego w Lublinie, który proklamował niepodległość Polski i zapowiedział głębokie reformy społeczne, nie wykonawszy ich gdyż pod naciskiem reakcji oddał władzę Józefowi Piłsudskiemu 11 listopada.

7 listopada 1918 r. – Kurt Eisner proklamował Wolne Państwo Bawarię i doprowadził do upadku dynastii Wittelsbachów.

8 listopada 1918 r. – Rozruchy i zamieszki w Zagłębiu Ruhry, upadek rządu Brunszwiku.

9 listopada 1918 r. – Wystąpienia rewolucyjne w Berlinie, kierowane przez Karla Liebknechta i grupę Rewolucyjnych Zwierzchników. Karl Liebknecht proklamował powstanie Republiki Socjalnej. We wszystkich miastach zajętych przez rewolucjonistów powstawały rady żołnierskie i robotnicze.

10 listopada 1918 r. – Philipp Scheidermann z SPD na stopniach Reichstagu przy akceptacji kanclerza Maximiliana von Badena proklamował powstanie Republiki Niemieckiej. Tym samym socjaldemokraci zdradzili swoich towarzyszy z Związku Spartakusa i Rewolucyjnych Zwierzchników oraz klasę robotniczą.

16 grudnia 1918 r. – Powstanie Komunistycznej Partii Polski (początkowo Komunistycznej Partii Rzeczpospolitej Polskiej) na zjeździe połączeniowym SDKPiL i PPS-Lewicy. Została rozwiązana 16 sierpnia 1938 r.

27 grudnia 1918 r. – Wybuch Powstania Wielkopolskiego. W grudniu 1918 r. w odrodzonej Polsce wybuchły masowe strajki ekonomiczne i polityczne w miastach i na wsiach. Doszło do zbrojnych starć z policją i wojskiem. W ponad 80 ośrodkach powstały Rady Delegatów Robotniczych.